De bijzondere curator in Nederland

by | Feb 4, 2023

Martine Wernsen

De bijzondere curator speelt in de teruggeleidingsprocedure voor de rechtbank in Nederland een grote rol.

De rechtbank benoemt in teruggeleidingsprocedures een bijzondere curator (artikel 1:250 BW) voor iedere minderjarige van 3 jaar of ouder. Als er hoger beroep wordt ingesteld, loopt de benoeming van de bijzondere curator door tijdens de behandeling van het hoger beroep.

Benoeming bijzondere curator

De bijzondere curator in Nederland wordt benoemd door de rechtbank na de eerste zitting, wanneer duidelijk is geworden dat er een inhoudelijke behandeling van de zaak zal moeten plaatsvinden. De eerste zitting de pro forma zitting, waarin nog geen beslissing op het verzoekschrift wordt genomen. Op die zitting wordt in aanwezigheid van partijen en de vertegenwoordiger van de Raad voor de Kinderbescherming o.a. besproken of partijen naar mediation doorverwezen willen worden, of er contact is tussen het kind en de achtergebleven ouder.

De vragen aan de bijzondere curator

De bijzonder curator krijgt als opdracht van de rechtbank om voor de volgende zitting in een rapport de volgende vragen te beantwoorden:

  • wat geeft de minderjarige zelf aan over een verblijf in het land van herkomst en Nederland,
  • in hoeverre kan de minderjarige zich vrij uiten,
  • in hoeverre kan de minderjarige de gevolgen van het verblijf in het land van herkomst of Nederland overzien, en
  • zijn er nog bijzonderheden naar voren gekomen die van belang zijn voor de door de rechtbank te nemen beslissing?

De werkzaamheden van de bijzondere curator

De bijzondere curator in Nederland zal minimaal 2 gesprekken met het kind hebben, zonder dat daarbij de ouders aanwezig zijn. De bijzondere curator spreekt niet met de ouders en verricht geen overig onderzoek. Hij of zij schrijft een rapport voor de rechtbank met de bevindingen, wat verstrekt wordt aan de partijen.

Kindgesprek met de rechter

Voorafgaand aan de tweede zitting, kan de minderjarige een gesprek hebben met één van de rechters, in aanwezigheid van de griffier. Als de minderjarige dat wil, kan de bijzondere curator bij dat gesprek aanwezig zijn. De inhoud van dit kind interview wordt tijdens de zitting door de rechtbank mondeling samengevat voor de ouders en hun advocaten.

Bij de tweede zitting is de minderjarige niet, maar de bijzondere curator wel aanwezig.

Het rapport van de bijzondere curator

Het rapport van de bijzondere curator en hetgeen de bijzondere curator ter zitting naar voren brengt kan van belang zijn bij het beantwoorden van de volgende vragen:

  • Is er sprake van verzet (art.13 lid 2)
  • Zou terugkeer naar het land van herkomst leiden tot een ondraaglijke toestand (art 13 lid 1 sub a)

Als een minderjarige uitspraken doet die duiden op verzet, kan de rechtbank dat ook uitleggen als het gevolg van een loyaliteitsconflict. De rechtbank kan het rapport van de bijzondere curator dan gebruiken om te bepalen hoeveel gewicht moet worden toegekend aan de uitspraken van de minderjarige.

Continuïteit in de uitspraken van de minderjarige

Bij het wegen van de uitspraken van de minderjarige is ook van belang of de uitspraken van de minderjarige bij de bijzondere curator overeenkomen met de uitspraken van de minderjarige tijdens het kind interview en of de indruk die de rechtbank van de minderjarige heeft gekregen overeenkomt met de indruk die de bijzondere curator van de minderjarige heeft gekregen.

Psychische nood

Een voorbeeld hiervan is de uitspraak van het Gerechtshof te Den Haag van 10 februari 2022. De jongen van 11 jaar oud liet bij de bijzondere curator en tijdens het kind interview zien te leiden onder de angsten voor een mogelijke terugkeer. Hij liet blijken dat de enkele gedachte dat hij terug moet keren naar België bij hem doodswensen oproept Het Hof heeft geconcludeerd dat een terugkeer deze jongen in een ondraaglijke toestand zou brengen (namelijk een acute situatie van psychische nood).

De rechtbank kan in de uitspraak de bijzondere curator verzoeken om de uitspraak met de minderjarige te bespreken en daartoe bepalen dat de benoeming van de bijzondere curator nog enige tijd doorloopt.

Read this blog in English.

Lees meer over de rol van de bijzondere curator in kinderontvoeringszaken in diverse landen.

All blogs from The Author:

All blogs from Martine Wernsen